Вчимо польські колядки

Традиція колядування почалася після прийняття християнства в Польщі в 966 році. У цей час католицька церква прагнула адаптувати місцеві язичницькі обряди до християнської віри. 

Назва "колядка" походить від латинського слова "calendae", що означає "перший день місяця" і стосувалося новорічних обрядів у Римській імперії. Християнство трансформувало цю традицію, зробивши її частиною різдвяних свят. 

Перші суто польські колядки з'явилися у XV столітті - на основі латинських гімнів. Колядки часто включали сцени з життя пастухів, ремісників і селян, що робило їх близькими до повсякденного життя. Пізніше з'явилися пасторалки - веселі пісні про народження Христа з народними мотивами. 

А в XVIII столітті колядування стало частиною сімейного святкування Різдва. Поляки почали ходити від хати до хати, вітаючи господарів піснями про народження Христа. Вертепи й костюмовані дійства, такі як хода "Трьох королів" чи "Пастухів", отримали популярність у сільських громадах.

У Польщі колядують з 24 грудня (Святвечір) до 6 січня (Свято Трьох Королів). У деяких регіонах колядування може тривати до 2 лютого (Стрітення Господнє).

Ввечері 24 грудня (на Вегілію) у родинному колі поляки починають співати колядки. Колядують перед і після урочистою месиою (Pasterka), яка проходить опівночі. А в період від Різдва до Свята Трьох Королів (25 грудня - 6 січня) у Польщі ходять в гості одне до одного, співають колядки вдома, у храмах та на вулиці. У День Трьох Королів (6 січня) по країні проходить урочиста хода, під час якої також співають колядки. 

Найстаріші польські колядки походять із середньовіччя, зокрема з XV століття. Однією з найдавніших є "Zdrow bądź, krolu anielski", датована 1424 роком.

Zdrow bądź, krolu anjelski
K nam na świat w ciele przyszły,
Tyś zajiste Bog skryty,
W święte czyste ciało wlity.
Zdrow bądź, Stworzycielu Wszego stworzenia, 
Narodziłś się w ucirpienie
Prze swego luda zawinienia.
Zdrow bądź, Panie, ot Panny
Jenżś się narodził za ny.
Zdrow bądź, Jesu Kryste, krolu,
Racz przyjęci naszę chwałę.
Racz daci dobre skonanie
Prze twej matki zasłużenie,
Abychom cię wżdy chwalili,
Z tobą wiecznie krolowali.

Bóg się rodzi, moc truchleje,
Pan niebiosów obnażony;
Ogień krzepnie, blask ciemnieje,
Ma granice nieskończony.
Wzgardzony okryty chwałą,
Śmiertelny Król nad wiekami;

A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami

Cóż masz, niebo nad ziemiany?
Bóg porzucił szczęście Swoje
Wszedł między lud ukochany,
Dzieląc z nim trudy i znoje;
Nie mało cierpiał, nie mało,
Żeśmy byli winni sami,

A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami.

W nędznej szopie urodzony,
Żłób mu za kolebkę dano?
Cóż jest, czym był otoczony?
Bydło, pasterze i siano.
Ubodzy, was to spotkało
Witać Go przed bogaczami,

A Słowo Ciałem się stało

I mieszkało między nami.

Potem i Króle widziani
Cisną się między prostotą,
Niosąc dary Panu w dani:
Mirrę, kadzidło i złoto;
Bóstwo to razem zmieszało
Z wieśniaczymi ofiarami;

A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami.

Podnieś rękę, Boże Dziecię!
Błogosław Ojczyznę miłą,
W dobrych radach, w dobrym bycie
Wspieraj jej siłę swą siłą.
Dom nasz i majętność całą,
I wszystkie wioski z miastami!

Dzisiaj w Betlejem, dzisiaj w Betlejem wesoła nowina
Że Panna czysta, że Panna czysta porodziła Syna

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają.

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają

Maryja Panna, Maryja Panna Dzieciątko piastuje
I Józef Święty, i Józef Święty ono pielęgnuje

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają

Choć w stajeneczce, choć w stajeneczce Panna syna rodzi
Przecież On wkrótce, przecież On wkrótce ludzi oswobodzi

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi
Anieli grają, króle witają
Pasterze śpiewają, bydlęta klękają
Cuda, cuda ogłaszają